Artikel
Het artikel vind je hier.
Referentie
DAMHUIS R., DROOP M., SEGERS E. Webquests bieden houvast bij het zoeken naar informatie op internet, In: Vonk, jg 36, nr 2, 2006, p 21-35.
Context van het artikel
Het artikel “Webquests bieden houvast bij het zoeken naar informatie op het internet” verscheen in het jaar 2006 in het tijdschrift VONK. VONK is een vaktijdschrift dat vijf maal per jaar verschijnt en in de eerste plaats gericht is aan leerkrachten in alle lagen en stromingen van het onderwijs.
Het tijdschrift wordt uitgegeven door VON, de Vereniging voor het Onderwijs en het Nederlands die een didactische vernieuwing in de lespraktijk nastreeft. De vereniging staat voortdurend in communicatie met leerkrachten. Daarnaast werkt zij ook samen met begeleiders, opleiders, inspecteurs en leerplanontwikkelaars om tot verrijkende en evoluerende praktijkideeën te komen. Actief, gemotiveerd en zelfstandig leren, is voor hen prioritair. In elk tijdschrift dat verschijnt, krijgt de lezer naast lestips, standpunten en recensies ook telkens enkele boeiende webtips aangereikt.
Het artikel waarvoor ik koos, komt uit een themanummer “Geïntegreerd werken met ICT”. De redactie van het tijdschrift bracht deze uitgave uit naar aanleiding van de nieuwe vakoverschrijdende ICT-eindtermen die in het jaar 2007 van kracht werden. Daarin stond dat alle Vlaamse basisscholen en secundaire scholen de computer in de lessen moeten integreren. De eindtermen en deze uitgave van VONK hebben enerzijds als doel de leerkrachten die reeds de pc en het internet gebruikten te bevestigen in hun werk en anderzijds zij die er nog weinig gebruik van maakten te stimuleren in de toekomst. Veel onderwijzers gebruiken geen multimedia omdat het voor hen onbekend terrein is. Vaktijdschriften met nuttige tips zijn alvast één … om hen hierin aan te moedigen.
Structuur van het artikel
Het artikel heeft een logische structuur.
De tekst wordt eerst ingeleid door een blik te werken op het gebruik van internet in onze huidige samenleving. Reeds hierin worden de pijnpunten uit de lespraktijk aangereikt. Men sluit de inleiding af door zeer beknopt te bespreken waaraan leerlingen nood hebben en hoe het Expertisecentrum met hun studie naar webquests een oplossing wil aanbieden. Men geeft hierbij ook beknopt de structuur van het artikel weer.
Het werkelijke artikel bestaat uit drie grote delen.
Het eerste deel geeft een antwoord op de vraag “Wat zijn webquests”. De tussentitel “Webquests: Gestructureerde zoekopdrachten” licht de lezer hier al onmiddellijk over in. Men begint de tekst met de kenmerken, structuur en doelstellingen van een webquest weer te geven. Vervolgens legt men uit welke soorten webquests er zijn, wat de toegevoegde waarde is en hoe je als leerkracht samen met je leerlingen aan de slag kan gaan.
Het tweede deel van het artikel licht de lezer in over de cd-rom “Taal en zaakvakken met webquests”. De cd-rom reikt een mogelijkheid aan om ict op een boeiende manier in de leeromgeving te integreren. De auteurs leggen eerst uit dat ze op deze cd-rom enkele webquests aanbieden. Vervolgens verduidelijken zij in het artikel de steeds terugkerende opbouw van de aangeboden activiteitenreeksen. Al snel wordt duidelijk dat het maken van een webquest bestaat uit vier stappen: oriëntatie, gezamenlijke verdieping, informatie zoeken en verwerken en afsluiting (presentatie + evaluatie). Om leerkrachten in het werken met een webquest te begeleiden geven zij daarnaast ook enkele antwoorden op wellicht opborrelende vragen weer.
Het derde deel van het artikel licht de lezer in over “de kleinschalige onderzoeken” die de auteurs met betrekking tot webquests en meer bepaald open en gesloten zoekopdrachten uitvoerden. Ook hier leggen zij eerst uit welke doelen zij met de twee onderzoeken wilden verwezenlijken. Daarna overlopen zij het verloop en het resultaat van de gerealiseerde testen. Ook in dit deel van de tekst neemt men de moeite om de lezer in te lichten over mogelijke vragen van leerlingen. Hierbij worden enkele tips voor leerkrachten aangereikt.
Tot slot geeft men in een “conclusie” een allesomvattende evaluatie weer van het nut van webquests in het onderwijs. De auteurs zijn ook kritisch en vullen er hun positieve waardering ook aan met de boodschap dat verdere onderzoeken voor een nog beter oordeel wenselijk zijn.
De opmaak van het artikel maakt de tekst zeer leesbaar. Naast de hoofd- en tussentitels ziet de lezer ook de kernpunten van het artikel samengevat in de kantlijn. Die kernpunten zijn vetjes gedrukt en door een kleine witruimte omgeven.
In de tekst verwijst men herhaaldelijk naar specialisten en geraadpleegde bronnen. Men doet dit door telkens een naam en jaartal tussen haakjes te plaatsen. Achteraan de tekst vindt de lezer een overzichtelijke bibliografie waarin de bronvermeldingen worden weergegeven. Aanvankelijk vond ik de vermeldingen tussen haakjes te summier en vaag maar toen bleek dat alles duidelijk in de bibliografie wordt weergegeven, vond ik de korte vermelding in de tekst passend. Men had dit ook kunnen oplossen door met eindnoten te werken.
Synthese
Internet wordt door jongeren vooral gebruikt om te gamen, muziek te downloaden en om te chatten. Hoewel zij internet in toenemende mate raadplegen doet de school dat nog te weinig. Leerkrachten laten leerlingen wel informatie opzoeken maar een goede instructie, duidelijke zoektermen, correcte informatie selecteren en deze goed integreren gebeurt nog te weinig. Bernie Dodge ontwikkelde daarom de webquest. Een onderwijsvorm die uitstekend inspeelt op het tekort aan instructie en duidelijkheid bij het zoeken op het internet. Het is een leerrijke en leuke speurtocht die leerlingen op een gestructureerde wijze aan het werk zet. Terwijl zij hun ICT-vaardigheiden, sociale vaardigheden en zelfstandigheid oefenen, kan de leerkracht zijn leerstof op een zeer verrijkende manier aanbieden. Hij is op zijn beurt coach en begeleidt zijn leerlingen tijdens dit leerproces. Het Expertisecentrum Nederlands ontwikkelde voor leerkrachten de cd-rom “Taal- en zaakvakken in webquests” waarin zij beschrijven wat de webquest is en hoe je ermee aan het werk kunt gaan. Onderzoeken geven aan dat de webquest een didactische werkvorm is die zowel bij zwakke als sterke leerlingen kan toegepast worden. De vaste opbouw en aangereikte bronnen zijn een goede ondersteuning bij het verwerven van nieuwe kennis en vaardigheden. Open webquests blijken de grootste leerwinst te creëren. Een grote aanrader om in de toekomst deze uitdaging aan te gaan!
De auteurs
Het artikel is geschreven door drie auteurs: Mienke Droop, Resi Damhuis en Eliane Segers. Deze drie mensen werken in het Expertisecentrum Nederlands. Het is een facultair instituut van de Faculteit Sociale Wetenschappen van de RadboudUniversiteit Nijmegen. De tekst die zij schreven behandelt de voordelen van webquests in de lespraktijk. In het eerste deel leggen de auteurs uit wat een webquest is. In het tweede deel geven zij uitleg bij de cd-rom “ Taal– en zaakvakken met webquests” die ze in 2006 op de markt brachten. In het derde deel geven de auteurs weer welke onderzoeken zij uitvoerden. De inhoud van het artikel en de verwijzingen naar verscheidene andere specialisten en onderzoeken getuigt van een grondige kennis en deskundigheid.
Ook het internet geeft heel wat prijs over deze mensen:
Mienke Droop
Mienke Droop werkt deeltijds in het Expertisecentrum Nederlands en behandelt er in de faculteit de thema’s “kinderen volgen interactief taalonderwijs” en “Integratie van taal en zaakvakonderwijs”. Op de website van het expertisecentrum staan haar contactgegevens: ln.sjiwrednolaat|poord.m#ln.sjiwrednolaat|poord.m (Tel: 024 361.10.31 – Fax: 024 361 56 44).
Samen met de andere auteurs en de directeur van het Experisecentrum, Ludo Verhoeven, werkte Mienke in het verleden aan het WIT-project. WIT is de afkorting voor “Wereldoriëntatie, ICT en Taal in de bovenbouw van het basisonderwijs”. In het project werd gewerkt aan de ontwikkeling van een leeromgeving op internet die tot doel heeft de kennis en taalverwerving bij leerlingen te stimuleren. In functie daarvan schreef zij tal van artikels voor vaktijdschriften. Daarnaast gaf zij met haar collega’s ook verschillende presentaties/lezingen.
Naast haar job in het Expertisecentrum werkt Mienke ook een deel van de week in de multiculturele school van de Hogeschool Utrecht. Daar doet ze praktijkgericht onderzoek naar de verschillende aspecten van het lesgeven in het multicultureel onderwijs. De onderwerpen die daar tot haar takenpakket horen, zijn de communicatie met ouders, het pedagogisch klimaat in de klas en het taalgericht vakonderwijs. Uiteraard zijn de onderzoeken niet losstaand van de werkelijke praktijk. Resultaten worden doorgegeven aan de lerarenopleiding waar men deze integreert.
Resi Damhuis
Resi Damhuis is net als de andere auteurs van Nederlandse afkomst. Ze behaalde in 1985 haar doctoraat Algemene Taalwetenschap op de Universiteit van Amsterdam. Zij heeft zich in haar studie gespecialiseerd in tweedetaalverwerving en volgde tevens de vakken Turks en Taalbeheersing. Nadien richtte ze zich op de relatie tussen onderzoek en onderwijspraktijk.
In het Expertisecentrum werkte Resi reeds intensief aan het project “Mondelinge communicatie” waarin ze samen met een collega lesideeën ontwikkelde op basis van ervaringen en vragen uit de praktijk. Ook de “Combilist”, een checklist waarin kind- en leraargedrag met elkaar verbonden worden, mag zij op haar naam schrijven. In navolging van dit eindproject ontwikkelde zij een training voor leerkrachten. Haar contactgegevens zijn te vinden op de site van het centrum: ln.sjiwrednolaat|siuhmaD.R#ln.sjiwrednolaat|siuhmaD.R (Tel: 024 361.61.68 – Fax: 024 361 56 44).
Resi is een gemotiveerde werkkracht en steeds op zoek naar vernieuwing. Zij was nauw betrokken bij het maken van de cd-rom “Taal en zaakvakken met webquests” en zette zich in voor het WIT-project.
Momenteel is zij lector “Interactie en taalbeleid” in multiculturele scholen aan de Marnix Academie in Utrecht. Deze job oefent zij uit in combinatie met haar werk in het Expertisecentrum.
Eliane Segers
Eliane Segers behaalde het diploma Pedagogische wetenschappen en deed vervolgens een research masteropleiding. Op de website van de universiteit vinden we naast een e-mailadres ln.ur.owp|sreges.e#ln.ur.owp|sreges.e ook een telefoonnummer (024/3615901) terug.
Eliane begon in 1996 te werken op de afdeling Orthopedagogiek van de Katholieke universiteit te Nijmegen. Zij concentreerde zich op het onderwerp “Leren en ontwikkeling”. In 2001 ontving zij voor haar werk als onderzoekster een Frye stipendium. Dit is een toelage door de universiteit uitgereikt met als doel de vrouwelijke onderzoekers aan te moedigen hun wetenschappelijke loopbaan na het maken van hun proefschrift verder te zetten. Het betreft een soms van 3500 euro voor wie in aanmerking komt. Voor wie haar op de universiteit wil bereiken, kan dat op: ln.nuk.dep|sreges.e#ln.nuk.dep|sreges.e en 024/236.22.30.
Momenteel is Eliane werkzaam als docent en postdoctoraal onderzoekerster. Zij houdt zich daarbij bezig met Ict, taal en zaakvak-oriëntatie. Dit werd ook duidelijk in de cd-rom die zij samen met de andere auteurs op de markt bracht.
Publicaties van deze auteurs
De auteurs van mijn artikel schreven bijna geen boeken maar deden wel talrijke onderzoeken naar het leren en vaak in combinatie met ict. Zij gaven hier in het verleden ook lezingen over. Heel wat artikels/hoofdstukken in boeken en abstracts op nationaal en internationaal vlak zijn van hun hand.
Enkele artikels en wetenschappelijke publicaties die betrekking hebben op het WIT-project zijn:
- DAMHUIS R., DROOP M., SEGERS E. Middeleeuwen tot leven geroepen. Een praktijkschets van taal, zaakvakken en ict in de bovenbouw. Didactief, insert jubileum EN.
- DROOP M., SEGERS E., DAMHUIS R. Informatieverwerkingsvaardigheden leren met webquests. In: VONK, themanummer ICT, te verschijnen in 2007.
- VAN DER MOLEN-RUIJS K., DROOP M. Een educatieve speurtocht op internet. WebQuest. In: Taal Lezen Primair, nr. 18, 2006, p. 4-5.
- DROOP M., DAMHUIS R. & SEGERS E. Taal & zaakvakken met webquests. In: Taal Lezen Primair, jg. 19, 2006, p. 4–5.
Op de site van het Expertisecentrum Nederlands vind je heel wat publicaties terug: http://www.expertisecentrumnederlands.nl
Op de site van de Radbouduniversiteit in Nijmegen staat een overzicht van de alle publicaties van Eliane Seghers. Via de onderstaande link, kunt u haar naam en werken terug vinden.
http://www.ru.nl/pwo/orthopedagogiek/leno/medewerkers .
Eliane ontwikkelde ook een computerprogramma “Schatkist met de muis”. Uit tal van onderzoeken op scholen, blijkt het programma een positieve bijdrage te leveren aan de taalontwikkeling van kleuters. Het besteedt vooral aandacht aan de woordenschat en het fonologisch bewustzijn.
Specialisten
Bernie Dodge
Bernie Dodge is hoogleraar aan de Universiteit van San Diego en ontwierp in 1995 samen met Tom March het eerste webquestmodel. Hij kwam op het idee nadat hij samen met zijn studenten reeds had nagedacht over de onderwijsmogelijkheden van internet. In zijn ontwerp liet zich bewust leiden door de onderwijskundige ideeën en theorieën van Marzano.
In de eerste plaats wilde hij leerlingen met deze uitvinding motiveren. Daarnaast zou de webquest ook tot kennisverwerving leiden en ten slotte zouden de studenten met die kennis aan de slag kunnen gaan.
De webquest bestaat ondertussen reeds 10 jaar. Wanneer je het woord “webquest” intypt in Google bekom je meer dan 3 miljoen hits. Dit bewijst dat het de voorbije tien jaar ontzettend is gegroeid. Ook Dodge is nog steeds bezig met het verder uitwerken van dit praktijkvoorbeeld. Hij tracht daarbij voorbeelden te maken waardoor leerkrachten gemakkelijker aan het werk kunnen. Hij zet hen op die manier aan om deze uitdaging aan te gaan.
Het doel dat Dodge nu nog voor ogen heeft, is de webquest meer interactief maken. Hij hoopt op een toekomstige interactie tussen een de webquest enerzijds en wiki’s of weblogs anderzijds.
Robert J. Marzano
In 1992 ontwikkelde Robert J. Marzano een onderwijskundig model dat het leerproces van leerlingen centraal stelt. Hij liet zich daarbij inspireren door Piaget, Bloom, Kolb, Yeany en Vygotsky. In het model staat het leren aan de hand van ervaringen centraal. Het kan als basis dienen voor een les maar tevens voor bv. een webquest zoals ik die werd besproken in mijn basisartikel.
Het model van Marzano bestaat uit vijf verschillende dimensies van leren:
1. Houdingen en opvattingen
In deze dimensie is vooral aandacht voor een positieve leeromgeving: Een goede sfeer, voldoende didactisch materiaal, duidelijkheid, structuur en de rol van de leerkracht als begripvolle en helpende coach, … Al deze elementen hebben namelijk een invloed op het leerresultaat van de leerlingen.
2. Het verwerven van kennis
Belangrijk is dat nieuwe kennis aansluit bij reeds verworven kennis. Marzano maakt een onderscheid tussen procedurele kennis en declaratieve kennis. Procedurele kennis zijn vaardigheden die geoefend moeten worden vooraleer leerlingen ze kunnen beheersen. Declaratieve kennis is de cognitieve kennis die de leerlingen opdoen. Vooral het gebruik van beeldmateriaal blijkt uit onderzoek een goede invloed te hebben.
3. Het uitbreiden en verfijnen van kennis
In deze dimensie kunnen de leerlingen hun kennis en vaardigheden uitbreiden. Ze leggen verbanden en komen tot nieuwe inzichten. Ze verdiepen ze zich in het onderwerp.
4. Het zinvol gebruik maken van kennis
Hier beschrijft Marzano hoe de leerlingen de kennis betekenisvol kunnen gebruiken want dat is het uiteindelijke doel. Hij bedacht hierbij een vijftal mogelijkheden: Experimenteel onderzoek, probleemoplossend denken, uitvindingen, besluitvorming en onderzoek.
5. Studie – en denkgewoonten
In deze laatste dimensie geeft Marzano aan dat ook de houding van de leerling bijdraagt tot het leerproces. Creatief denken, kritisch denken en zelfregulerend denken zijn voorbeelden van positieve instellingen.
Dit vijfstappenmodel staat ongetwijfeld centraal in heel wat onderwijsvormen. Ook de Bernie Dodge, de uitvinder van de webquest liet zich door Marzano inspireren.
Bron: http://bioquest.stmichaelcollege.nl/
Extra bronnen
| Cd-rom | BUIJS R. Het effect van een open of gestructureerde webquest op de woordenschat van allochtone en autochtone kinderen, scriptie, 2005. |
| Tijdschriften | DAMHUIS R., DROOP M., SEGERS E. Middeleeuwen tot leven geroepen. Een praktijkschets van taal, zaakvakken en ict in de bovenbouw. Didactief, insert jubileum EN. |
| DROOP M., SEGERS E., DAMHUIS R. Informatieverwerkings-vaardigheden leren met webquests. In: VONK, themanummer ICT, te verschijnen in 2007. | |
| DROOP M., DAMHUIS R. & SEGERS E. Taal & zaakvakken met webquests. In: Taal Lezen Primair, jg. 19, 2006, p. 4–5. | |
| SEGERS E. & BLIJLEVEN P. WebQuests en het maken van werkstukken. In: Jeugd in School en Wereld, jg 89, nr 2, p. 6-9. | |
| SEGERS E., E. DAMHUIS R. & DROOP M. Taal en zaakvakken met webquests, CD-rom, Nijmegen: Expertisecentrum Nederlands, 2006. | |
| VAN DER MOLEN-RUIJS K., DROOP M. Een educatieve speurtocht op internet. WebQuest. In: Taal Lezen Primair, nr. 18, 2006, p. 4-5. | |
| Organisatie | De Ververs Foundation: http://www.verversfoundation.nl De Ververs Foundation wil het ontwerpen, ontwikkelen en gebruiken van vernieuwende leermiddelen aanmoedigen. Zij richten zich daarbij voornamelijk op het basisonderwijs en de lerarenopleiding. Vooral het gebruik van multimedia en internet staat centraal in hun doelen. Zij organiseren congressen en maken webpublicaties. |
| Websites | Webquests op kennisnet: http://webquest.kennisnet.nl Op deze site is allerlei praktische informatie terug te vinden over wat een webquest is, hoe je er een ontwerpt en waar je enkele goede voorbeelden op het internet kan vinden. |
| Webquest over webquests: http://voorlichting.webquestmaker.nl/voorbeeldwebquest/750521 Enerzijds is deze site een goed opgestelde webquest, anderzijds legt zij ook goed uit wat een webquest is en hoe je dit in het onderwijs kan integreren. | |
| Bernie Dodge over webquests: http://webquest.org/index.php Op zijn site biedt Dodge zowel aan studenten als aan leerkrachten voldoende informatie aan over de aanmaak en het gebruik van webquests. Er is tevens een zoekfunctie waarbij je op zoek kan gaan naar een webquest over een specifiek onderwerp. | |
| Webquests in Nederland: http://www.webkwestie.nl Deze site werd gemaakt door John Demmers. Vanuit zijn interesse voor het gebruik van ICT in het onderwijs besloot hij een webstek te maken waarbij men op zoek kan gaan naar Nederlandstalige webkwesties. Dit is dus een mooie variant op de site van Bernie Dodge, hoewel deze minder professioneel is opgesteld. |
Powerpoint
Het artikel "Webquests bieden houvast bij het zoeken naar informatie op het internet"1 geeft de visie van het expertisecentrum Nederlands weer.
Bibliografie
BARTELEN J., COOMANS N. Auditieve verwerkingsproblemen, Rotterdam, http://avp.jvdf.nl/?page=40_50, 2007.
CREATIVE LEARNING LAB, Amsterdam, http://www.creativelearninglab.org/, 2009.
DEBROUWERE S., De hoop en frustraties van Martin Valcke, http://www.schamper.ugent.be/459/hoop-frustraties-van-martin-valcke, 2007.
DODGE B., Webquest. Org, http://www.webkwestie.nl/, 2008.
EDULUX, wetgeving en omzendbrieven voor Vlaams onderwijs, http://www.ond.vlaanderen.be/edulex/database/document/document.asp?docid=13940, 2007.
EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, Goed taalonderwijs door interactie, Nijmegen, http://www.expertisecentrumnederlands.nl/, geraadpleegd op 30.12.2008.
ICT in het onderwijs, Vlaams Ministerie van onderwijs en vorming, Brussel, http://ond.vlaanderen.be/ict/, geraadpleegd op 10.01.2009.
KENNISNET, Zoetermeer , http://webquest.kennisnet.nl/, 2008-2009.
KENNISNET, Amsterdam, www.kennisnet.nl, 2009.
LEARNING LAB, Maastricht, http://www.ll.unimaas.nl/, geraadpleegd op 15.01.2009.
MANSSEN A., Computers in de klas, http://computersindeklas.web-log.nl/, 2008.
MARZANO & ASSOCIATES, Danube, http://www.marzanoandassociates.com, geraadpleegd op 10.01.2009.
MARECHAL J., Utrecht, http://bioquest.stmichaelcollege.nl/index.php?pid=68&lang=en_EN&lang=en_EN, geraadpleegd op 10.01.2009.
RADBOUD UNIVERSITEIT, Pedagogische wetenschappen en onderwijskunde, Nijmegen, http://www.ru.nl/pwo/orthopedagogiek/leno/medewerkers/, geraadpleegd op 30.12.2008.
SPIRIT, Onderwijs, Brussel, http://www.meerspirit.be/standpunten_onderwijs.php/, 2008.
TOLLNET, Technologie – ondersteund levenslang leren, www.toll-net.be, 2009.
VAN DALE WOORDENBOEK, http://www.vandale.nl/vandale/
VAN DER KAAP A., ICT en geschiedenis - de webquest, http://nl.wikipedia.org/wiki/Webquest, 2006.
VERVERS M., VERVERS FOUNDATION, http://www.verversfoundation.nl/, 2009.
VON, Vereniging voor het onderwijs in Vlaanderen, http://www.von.be/site.welkom.jsp, geraadpleegd op 30.12.2008.
WESSEL P., Een webquest over webquests, http://voorlichting.webquestmaker.nl/voorbeeldwebquest/750521, geraadpleegd op 15.01.2009.
WIKIPEDIA, Webquest, http://nl.wikipedia.org/wiki/Webquest.
